تعلیم و تربیت به معنای فرایند انتقال و تعمیق دانش ها و بینش ها، هدایت و تقویت گرایش ها و شکوفاسازی هماهنگ استعدادها و توانایی های انسان در ابعاد روحی و بدنی برای رسیدن به کمال مطلوب است. از آنجا که مهم ترین اهداف در تعلیم وتربیت، تقویت نهاد مقدس خانواده و پاسداری از قداست و بقای جامعه ای سالم است، این حراست مقدور نمی باشد، مگر بر اساس الگوپذیری از دستورات الهی در راستای تربیتی دینی بر اساس احکام فطری و مبانی اعتقادی. از اینروست که در اسلام، تعلیم و تربیت نیز مقید و مشروط به لزوم مراعات مصلحت فرزندان در خانواده و افراد جامعه از نظر ارزشهای اخلاقی و احکام فطری اسلامی است. با وجود تفاوت میان تعلیم و تربیت باید متذکر شد تربیت بدون تعلیم صحیح، عملی نیست. و باید هر دو قسم مورد توجه والدین، مربیان و دیگر مسوولین قرار گیرد تا بتواند موجبات رشد افراد، به ویژه کودکان، این آینده سازان جامعه را فراهم آورد. گرچه ((تعلیم )) بطور طبیعی مقدم بر ((تربیت)) است. اما قرآن مجید برای اثبات این حقیقت که هدف نهایی ((تربیت)) است غالبا آن را مقدم بر تعلیم آورده. در تعلیم و تربیت انسان، اولین مرحله حرکت، تغییر دادن و اصلاح جهان بینی و اصول و محتوای فکری اوست؛ چنانچه اصول فکری و اعتقادی فرد بر پایه و اساس صحیحی استوار باشد، به طور طبیعی در رفتار و کردار و گفتار وی هم تاثیر مثبت خواهد گذاشت و درباره عوامل تربیت صحیح و کسب اخلاق صحیح از نظر اسلام، ابتدا، تعقل و تفکر و تعلم است که تحت عنوان غایات و اهداف از آن نام بردیم. تعقل و تفکر برای روشن شدن است، یعنی حکم [چراغ] را دارد برای انسان. درباره این عامل بحث شد. عامل دوم که در اسلام روی آن زیاد تکیه شده، تقوا و تزکیه نفس است که علماء و دانشمندان اسلامی، آن را موجب پرورش اراده انسان و عامل موثر در تعلیم و تربیت دانسته اند که در نهایت نیزبه آن اشاره شد. وامادرخصوص پیشینه پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت، در دهه های اخیر کتاب ها و مقالات فراوانی به زبان های گوناگون درباره «فلسفه تعلیم و تربیت» نوشته شده. که نگارش آثار متنوعی را نیز در پی داشته است. با این همه، شمار پژوهش هایی که به صورت مستقل، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی را بررسی کنند به غایت اندک است؛ و در بررسی های انجام شده، اغلب، پیرامون مساله تربیت اسلامی بحث شده، این تحقیق به روش توصیفی و کتابخانه ای، و با مطالعه کتب معتبر علما و دانشمندان اسلامی در کتابخانه استان قدس رضوی و استفاده از نرم افزارهای مکتب الشامله و جامع فقه اهل بیت (ع) (مشتمل بر هزاران جلد کتاب) و با هدف بیان در تفکیک فلسفه تعلیم و تربیت و احراز اهمیت تربیت قبل از تعلیم و ضرورت جایگاه تعلیم پیش از تربیت، انجام شده و اما در ماحصل این مقاله، تعقل، تفکر، و عمل به عنوان شاخص های مهم یک تعلیم و تربیت صحیح، در جهت رسیدن به یک زندگی مطلوب و پرخیر و برکت، مطرح شد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

فلسفه ی تحلیلی یا تحلیل منطقی معمولا" به همه ی فلسفه های معاصر اطلاق می شود که نقش و وظیفه ی اساسی فلسفه را نه مطالعه در ماهیت طبیعت و خلقت، بلکه تجزیه و تحلیل منطقی و زبانشناختی می داند. فیلسوف تحلیل گر به مسائل تربیتی از دید عقلانی می نگرد و خواهان هماهنگی بین تصورات و مفاهیم مختلف تربیتی است که ممکن است در اثر کژاندیشی ها به انحراف کشیده شود. در این مقاله ابتدا برای فهم فلسفه ی تحلیلی تعلیم و تربیت به تعریف فلسفه ی تحلیلی پرداخته شده است، سپس به سیر تاریخی و مبانی نظری آن، روش های تحلیل، شاخه های اصلی فلسفه ی تحلیلی و در نهایت به فلسفه ی تحلیلی تعلیم و تربیت اشاره گردیده است. آنچه از مقاله ی حاضر بدست می آوریم: در عصر کنونی، بیش از آنکه به آموزه نیاز داشته باشیم، به روش و تحلیل محتاجیم. آموزه پس از روش و تحلیل به دست می آید و مهم آن است که ما روش های خود را در مواجهه با امور مختلف مشخص نماییم.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

فلسفه تعلیم و تربیت یکی از مهم ترین هدف های عالی پیامبران بوده است. تا انسان به کمال و هدف خلقت نایل شود. فلاسفه و دانشمندان حتی پیروان مکاتب مادی و الحادی با روش و بینش خویش از فلسفه تعلیم و تربیت سخن گفته اند. تربیت به معانی رشد دادن و رفع موانع جهت شکوفایی استعدادها به سوی کمال است. تعلیم بدون تربیت موجب سقوط انسان خواهد شد. با نگاهی به گذشتة بشر مقطعی از تاریخ را نمی توان یافت که خالی از این دو عنصر مهم باشد؛ پیشینة چین، هند، ایران، اروپا و. . . شاهد صدق این مدعاست. قرآن کریم سند مدون فلسفه تعلیم و تربیت است. معلمان و هنرمندانِ بافضیلت، بر حسب دو روش مذکور، به دو گروه تقسیم می شوند: یک دسته افراد مطیع را تعلیم و تمرین می دهند و دسته دیگر به افراد نافرمان می آموزند. همچنین باید آنچه را تعلیم آن برای همه امّت ضروری است و آنچه را تنها باید به گروه خاصی از مردم مدینه یاد داد، بشناسد. این گونه تمایزها باید به مدد تخیّل، که شخص را به کسب فضایل نظری قادر می سازد، صورت گیرد. همه انسان ها دارای یک فطرت مشترکند. عده ای استعداد خاصی را بیشتر دارند و عده ای کمتر. فطرت ها گاهی تحت تعلیم واقع می شوند و گاهی نمی شوند.